08.04.1525 król polski Zygmunt I Stary i wielki mistrz zakonu krzyżackiego Albrecht Hohenzollern podpisali traktat krakowski, który zakończył wieloletnie zmagania polsko-krzyżackie.
Zgodnie z jego postanowieniami nastąpiła sekularyzacja Zakonu i utworzenie pierwszego w Europie państwa protestanckiego, które miało być lennem Korony Polskiej. Do zmiany religii przekonał Albrechta (siostrzeńca Zygmunta Starego) sam Marcin Luter.
Ustalono, że brandenburska linia rodu Hohenzollernów miała być wykluczona z dziedziczenia, a w przypadku braku męskiego potomka Prusy Książęce, jak odtąd nazywały się ziemie Zakonu, miały zostać przyłączone do Polski. Podobnie jak Mazowsze.
Dwa dni później, 10.04.1525 roku, gdy ostatni wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego i pierwszy Książę Prus Albrecht I Hohenzollern składał w Krakowie hołd lenny Zygmuntowi I Staremu, wydawało się, że jest to wielki sukces Polski.
Głosy królowej Bony i biskupa Hozjusza, którzy domagali się pełnej inkorporacji, należały do mniejszości. Ten ostatni pisał:
Powiedz, ktokolwiek przeczytasz te sprawy,
Czyli nie nazwiesz monarchę szalonym,
Co mogąc łatwo skończyć z zwyciężonym,
Wzrok mu swój wolał pokazać łaskawy?
Jak to się skończyło? Z powodu błędów następców Zygmunta Starego, którzy nie dopilnowali postanowień, Prusy Książęce połączyły się z Brandenburgią. Najpierw unią personalną, a w końcu realną. Odtąd oba państwa będą dążyć do połączenia kosztem ziem polskich.
Kazimierz Grabowski
