Czwarty wgląd w mądrość od strony wojny sprawiedliwej i niesprawiedliwej – wg Stanisława ze Skarbimierza

Data

Strona głównaIdeeCzwarty wgląd w mądrość od strony wojny sprawiedliwej i niesprawiedliwej –...

Polecamy w dziale

Wszystkich Świętych Obcowanie

1 listopada przypomina nam trzy prawdy. 1. Że święci nadal żyją, chociaż fizycznie nie ma ich już wśród nas. 2. Istnieje życie inne od tu i teraz. 3. A skoro tak, to istnieje dawca życia na tyle mocny, że pozwala umarłym żyć dalej.

Chrońmy nasze dzieci w przedszkolu, w szkole … i w Macdonaldzie

Demoralizacja narodu jest najprostszym i najtańszym sposobem na przejęcie jego państwa - zasobów materialnych i ludzkich. Sposobem na przekształcenie człowieka – dziecka bożego w niewolnika własnych żądz i światowych korporacji.

Franek Vetulani i Jan Hartman – wyznawcy 11 przykazania

Franek Vetulani jest najbardziej znanym studentem krakowskim ostatnich lat. Zawiesił tęczową flagę na Smoku Wawelskim. Obraża pamięć Jana Pawła II i Wandę Półtawską. Jego nihilizm uderza w polskie wartości. Bronią go profesorowie.

Związki zawodowe – między tradycją a wyzwaniami współczesności

Tylko 1,5 mln (na 17 mln prac.) to członkowie związków zawodowych. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wynosiła 1,3 mln, a 1,2 mln pracuje na umowę o pracę lub dzieło. Czy związki zawodowe powinny im pomóc?
Przedstawia się przełożenie antyczno-chrześcijańskiej koncepcji mądrości na praktykę polityczną i na formację duchową, rozwijane przez Stanisława ze Skarbimierza – uczonego i królewskiego doradcę z przełomu XIV i XV w.

Skarbimierczyk podał więc pięć warunków do uznania wojny za sprawiedliwą. Można się zastanawiać, czy wszystkie naraz koniecznie muszą być spełnione. Warunek (1) jest konieczny, a obecność duchownych na wojnie jest wprawdzie bardzo potrzebna, ale wyłącznie do pokrzepiania ducha walczących i służenia sakramentami. Warunki (2) i (3) mogą niekoniecznie współwystępować, ale przynajmniej jeden z nich musi być spełniony. Warunek (4) jest konieczny, bo to on zapewnia morale walczącym sprawiedliwie i równocześnie jest ochroną przed demoralizacją. Warunek (5) jest o tyle konieczny, o ile wojna toczy się między państwami, natomiast zdarza się tak, że napadnięte państwo nie jest w stanie się bronić pod przywództwem jego władcy i wtedy o sprawiedliwości wojny (np. partyzanckiej) decydują warunki (2), (3) i (4).

Ponadto Skarbimierczyk przestrzegał, aby władca (albo inny zwierzchnik lokalny) nie wstępował w konflikt wojenny z własnymi poddanymi, ponieważ ma dostatecznie sprawne narzędzie w stosowaniu prawa, aby sprawiedliwie ów konflikt rozsądzić, o ile druga strona nie odstępuje od poddania się procesowi sądowemu. W przypadku wyrządzonej szkody (krzywdy) Skarbimierczyk zalecał raczej mediację („według uznania prawych mędrców”) niż sądowe dochodzenie roszczeń, o ile „krzywdziciel ofiarowuje (…) [pokrzywdzonemu] zadośćuczynienie”.

Przywołane zasady prowadzenia wojny sprawiedliwej implikują określone konsekwencje, które Skarbimierczyk ujął w siedmiu „naukach”.

Nauka 1. dotyczy rozporządzania łupem wojennym przez społeczności lub państwo. Jedynie strona podejmująca wojnę sprawiedliwą ma prawo do uznania za własność wszelkiego mienia, jakie zdobędzie na przeciwniku.

Nauka 2. dotyczy rozporządzania łupem wojennym przez pojedynczą osobę w wojnie sprawiedliwej. Osoba świecka ma prawo zatrzymać zdobyczne mienie tylko po zezwoleniu na to zwierzchnika. Jeśli jest zaś osobą duchowną, to ma, jak dyktuje sumienie, zwrócić owo mienie, a żaden jego zwierzchnik – podobnie jak nie może upoważnić duchownego „do wojowania”, tak i „do porywania”. Tylko w jednym przypadku jest możliwe zatrzymanie rzeczy zdobytej: jeśli jest ona darowana duchownemu przez tego, który wojnę sprawiedliwą prowadzi i to podczas jej trwania.

Nauka 3. dotyczy winy za naruszania na wojnie piątego przykazania: „Nie zabijaj”. Jeżeli ktoś walczy w wojnie sprawiedliwej, to gdy jest do tego zmuszony, a nie ma „zamiaru zdrożnego”, nie popełnia grzechu nawet, gdy jego ofiarą podają liczni przeciwnicy. Skarbimierczyk w tym miejscu przypomniał wojownicze losy Abrahama i Dawida, którzy występowali w obronie „prawa boskiego i społeczności”.

Nauka 4. dotyczy odpowiedzialności za zniszczoną infrastrukturę tak na terytorium przeciwnika, jak i własnym. Nie odpowiada za nie ten, kto walczył w wojnie sprawiedliwej, o ile nie dokonywał zniszczeń umyślnie lub z zemsty, mając inne możliwości pokonania przeciwnika. Z kolei zniszczenie własnego mienia jest zrozumiałe, gdy jest konieczne, aby nie ulec napastnikowi, gdyż mienie nie jest czymś ważniejszym niż poświęcenie na wojnie własnego życia w słusznej obronie.

Nauka 5. dotyczy odpowiedzialności za wywołanie wojny niesprawiedliwej. Ten, kto wszczyna wojnę niesprawiedliwą jest odpowiedzialny za wszystkie szkody i straty, które jego podwładni wyrządzili drugiej stronie, jak i tylko on ma nagrodzić straty własnych obywateli, jakich doznali od drugiej strony. Konieczność owego zadośćuczynienia przez sprawcę wojny niesprawiedliwej Skarbimierczyk uzasadniał religijnie, gdyż uważał je za właściwą formę pokuty za wywołane zło i konieczne do zbawienia. Jest to tak ważne z tego powodu, że szkoda musi być odpłacona – nawet z pewnym odroczeniem w czasie.

Nauka 6. dotyczy wyznania przeciwnika w wojnie sprawiedliwej. Wojna sprawiedliwa jest nie tylko prowadzona przeciwko niewiernym (poganom) przy zachowaniu prawowitej przyczyny, ale też przeciwko chrześcijanom, jeśli taka przyczyna zaistnieje.

Nauka 7. Jej treść – jak pisał Mirosław Korolko (1935-2006) – jest trudna do zrozumienia, a dotyczy hierarchii zwierzchnictwa upoważniającego do wszczęcia wojny sprawiedliwej.

Teresa Grabińska
Teresa Grabińska
Dr hab., prof. akademicki. Autorka ponad 350prac naukowych, publikowanych w Polsce i za granicą, poświęconych fizyce, filozofii i sekuritologii. Wśród publikacji znajduje się 12 monografii autorskich i 27 monografii zbiorowych pod jej naukową redakcją albo współredakcją.

Ostatnie wpisy autora