back to top
More

    O Romanie Rybarskim, getcie ławkowym i II RP

    Strona głównaIdeeO Romanie Rybarskim, getcie ławkowym i II RP

    Polecamy w dziale

    Alkoholizm europejski a kryzys wodny

    Do wyprodukowania 1 l piwa zużywa się 300 l wody. Kto pije 1 l piwa dziennie, przez 4 lata spowoduje ślad wodny na poziomie 440 000 litrów, więcej niż wynosi ślad wodny wyprodukowania nowego samochodu.

    Rozmowa z prezesem Fundacji Orla Straż Bartoszem Rutkowskim 

    W Iraku ISIS dopuściło się wielu zbrodni, głównie na ludności cywilnej. Mieszkałem z cywilami, jadłem i godzinami rozmawiałem o tym, co się wydarzyło. Poznałem ich potrzeby. Postanowiłem im pomóc. Ta działalność trwa już 8 lat.

    Dwaj bracia – dwa patriotyzmy 

    Od lat znaczna część polityków, ludzi sztuki, literatów, „aktywistów”...

    Partie i polityka. Diagnoza polskiego systemu władzy.

    “Wykonywanie władzy politycznej czy to we wspólnocie, czy to w instytucjach reprezentujących państwo powinno być ofiarną służbą człowiekowi i społeczeństwu, nie zaś szukaniem własnych korzyści z pominięciem dobra wspólnego". JPII
    W końcu lat dwudziestych XX w. odsetek studentów żydowskich na wydziałach prawa i medycyny sięgał 25%, przy 10% udziale w społeczeństwie. Polskie organizacje narodowe starały się ten stan rzeczy zmienić dla dobra narodu polskiego.

    We współczesnych publikacjach pojawiają się oskarżenia profesora Romana Rybarskiego o sprzyjanie radykalnie nacjonalistycznej młodzieży polskiej, dyskryminującej z przyczyn rasowych studentów pochodzenia żydowskiego.

    Aby zrozumieć  o co chodziło z tą dyskryminacją, należy cofnąć się do lat trzydziestych XX w. W grudniu 1935 r.  polscy studenci o przekonaniach narodowych podjęli protest przeciwko polityce państwa tolerującej ich zdaniem dyskryminowanie polskich kandydatów na państwowe dotowane wyższe uczelnie. Zwłaszcza pochodzących z warstw uboższych. 

    W końcu lat dwudziestych XX w liczba młodzieży żydowskiej na takich wydziałach, jak prawo czy medycyna, sięgała 20-25% przy 10% reprezentacji w społeczeństwie II RP.

    Według narodowych aktywistów, brak perspektyw wpychał młodzież polską  w sferę wpływów organizacji komunistycznych i skrajnie lewicowych. By zilustrować problem, protestujący  gromadzili się po prawej stronie auli wykładowej, wskazując tym samym na nadreprezentację studentów pochodzenia żydowskiego. Zwłaszcza na tak deficytowych wydziałach jak prawo czy medycyna. Dochodziło przy tym do przepychanek i bijatyk.

    Zadawano pytanie, dlaczego państwo polskie wspiera finansowo system, w którym młodzież polskiego pochodzenia ma mniejsze szanse na karierę i rozwój niż przedstawiciele mniejszości? W czasach rozbiorów można było zrozumieć, że próbowano ograniczyć Polakom możliwość  zajęcia wyższych szczebli w hierarchii społecznej znaczonych także statusem finansowym, ale w wolnej Polsce? 

    Wskazywano strategię organizacji żydowskich, które wspierały zdolne jednostki, by umożliwić im zajmowanie uprzywilejowanej pozycji społecznej. Zwracano uwagę, że profesorowie żydowskiego pochodzenia na ogół zatrudniają asystentów także żydowskiego pochodzenia i przyjmują zdecydowanie więcej młodzieży żydowskiej na studia. Wysoką nadreprezentację młodzieży żydowskiej, na kierunkach studiów dających wysoki status społeczny, tłumaczono nie tyle brakiem zainteresowania, mniejszymi aspiracjami czy brakiem  zdolności młodzieży polskiej, ale słabszą ich organizacją. Brakiem wsparcia przez państwo polskie. Przy dobrej organizacji stowarzyszeń żydowskich, skutkowało to mechanizmem blokującym dla kandydatów polskiego pochodzenia.

    Protesty części młodzieży akademickiej spotkały się z kontrakcją organizacji żydowskich i lewicowych, które odrzucały argumenty polskich narodowców jako nieudokumentowane pomówienia i przejaw ksenofobii. Nie potrafiono jednak wytłumaczyć fenomenu nadreprezentacji młodzieży żydowskiej na uczelniach wyższych.

    W wyniku tych protestów rząd RP dał rektorom wolną rękę dla zasady “numerus clausus” tam, gdzie występowały znaczące dysproporcje w reprezentacji młodzieży pochodzenia polskiego i żydowskiego. W roku akademickim 1938/39 r liczba studentów pochodzenia żydowskiego na uczelniach wyższych odpowiadała mniej więcej procentowej reprezentacji społeczności żydowskiej w polskim społeczeństwie i była na  poziomie 8%. Z tym, że najbardziej prestiżowe wydziały w dalszym ciągu posiadały nadreprezentację studentów pochodzenia żydowskiego i niemieckiego. 

    Polskie organizacje narodowe zajmowały  się problemami tych rodaków, którzy doświadczeni historycznie biedą nie odnosili korzyści ze swojego odzyskanego państwa. 

    W międzywojniu były też obecne nurty szowinistyczne i rasistowskie, odwołujące się do teorii czystości rasy i promujące eugenikę. Jednak w przeważającej większości polskie organizacje narodowe dążyły nie do  „prymatu narodu polskiego z racji jego szczególnych walorów rasowych”, ale do emancypacji i wyrównywania szans. 

    Należy zwrócić uwagę, że ruchy szowinistyczne  na ogół były powiązane ze środowiskami wrogimi katolicyzmowi.  Uniwersalizm katolicki  zauważał różnorodność narodowości, ras i kultur, ale nie wartościował ludzi.

     Profesor Roman Rybarski poparł protest studentów polskich nie tyle z pobudek rasowych, co z przekonania, że polskie władze powinny pochylić się nad problemem ograniczonego dostępu do publicznych uczelni dla polskiej młodzieży, której należało pomóc w wyrównywaniu szans. To właśnie powinno być misją szkolnictwa publicznego. Wielu profesorów, którzy poparli tzw. getto ławkowe, po prostu nie chciało tumultów studenckich i przepychanek utrudniających prowadzenie wykładów. I być może to także wpłynęło na postawę prof. Romana Rybarskiego, który znany był z utrzymywania dyscypliny na swoich zajęciach. 

    Roman Rybarski w  wielu artykułach podnosił prawa mniejszości narodowych do życia według swoich zasad, ale nie kosztem Polaków, którzy we własnym państwie powinni mieć prawo dla rozwoju swojej edukacji, kultury i gospodarki. 

    Ten artykuł nie jest pochwałą getta ławkowego, czy innych przejawów walki między przedstawicielami różnych narodowości zamieszkujących przedwojenną Polskę. Chciałem tylko zwrócić uwagę, że multi-etniczność i multi-kulturowość może prowadzić do poważnych animozji i być źródłem destabilizacji państwa. Idealistyczne  założenia o bezkonfliktowej egzystencji różnych narodowości i kultur w jednym państwie nie sprawdziło się.  Konflikt narodowy był  jednym z czynników osłabiających w długiej historii I Rzeczypospolitej, Austro-Węgier i II RP. 

    Dziś, nie patrząc na historyczne doświadczenia, wraca przekonanie, że wystarczy, aby państwo  zagwarantowało  równość wszystkich obywateli wobec prawa, by wszystkim dać możliwości realizacji zawodowej, społecznej, kulturalnej, religijnej i politycznej, by wszyscy obywatele  byli oceniani według pracy i zdolności, a sprzeczności interesów grupowych zanikną. 

    Niestety, jest  to przeświadczenie nieprawdziwie i naiwne. Interesy grupowe, rywalizacja o wyższe szczeble w hierarchii społecznej i zasoby materialne, będą zawsze obecne. Rodzą one pokusę używania nieformalnych wpływów, co wywołuje  frustrację i pożywkę dla teorii spiskowych u tych, którym się nie udało. Dziś także, mimo niemal monoetnicznej struktury społecznej naszego państwa, obserwujemy nepotyzm i kolesiostwo, będące zjawiskami szkodliwymi społecznie.

     Tę nierówność w dostępie do karier i zasobów chcieli zniwelować polscy przedwojenni  narodowcy. Widzieli  zagrożenie związane z niejawnymi związkami typu masońskiego. W  polityce wspierania “swoich” wśród mniejszości narodowych, czy ”sitw” sanacyjnego establishmentu, blokujących rozwój kapitału społecznego i optymalne wykorzystanie zasobów ludzkich. II RP nie potrafiła do końca swego istnienia rozwiązać  tych problemów.

    Każdy okres historyczny, osoby w nim żyjące i działające należy oceniać przez pryzmat czasu i z należnym dystansem. Postacie historyczne, wśród niewątpliwych zasług, ważnych dokonań i czynów heroicznych, mogły także dokonywać błędnych wyborów. My jednak, patrząc na całokształt ich życia, możemy dokonać właściwej oceny. 

    Profesor Roman Rybarski, wierny Polsce opartej o fundament cywilizacji łacińskiej, tak wiele zrobił dla Ojczyzny i Polaków, że zasługuje na naszą pamięć i szacunek. 

    Mariusz Patey 

    Mariusz Patey
    Mariusz Patey
    Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Publicysta specjalizujący się problematyce ekonomii Międzymorza, bezpieczeństwa energetycznego. Były doradca wojewody lubuskiego, były członek rad nadzorczych spółek prawa handlowego związanych z transportem, rozwiązaniami IT dla transportu.

    Ostatnie wpisy autora

    Nowa Konstytucja