Polityka węgierska po napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę (2)

fot. Szabolcs Toth

Węgierskie media prorządowe w zasadzie używają ogólników, pisząc o agresji rosyjskiej. Obwiniają Stany Zjednoczone za to, że nie zależy im na zakończeniu wojnę. Węgry przedstawiane są jako kraj angażujący się w pomoc charytatywną, ale nie godzący się na dostarczanie broni i amunicji walczącym stronom. Ponieważ Rosja ma znacznie większe możliwości wytwórcze, taka postawa faworyzuje Moskwę w tej wojnie.

Ukraina nie może pokonać Rosji. Rosja i tak wygra. Zatem po co przedłużać tę wojnę, pomagając napadniętemu? Trzeba próbować się z Rosją porozumieć[1] i zmusić prezydenta Zełenskiego do rozmów bez żadnych warunków wstępnych. Takie jest węgierskie rozumowanie.

A jeśli Rosja wykorzysta brak sprzętu i amunicji armii ukraińskiej i przebije się przez front? I skąd pewność, że Rosja po przerwie na pokój znów nie zaatakuje już osłabionej ofiary?

Węgierscy politycy i dziennikarze mówią o „umiarze” strony rosyjskiej, która chce tylko odzyskać „rosyjskie” terytoria, odebrane jej (jak Węgrom w Trianon) w wyniku „spisku” Anglosasów, stojących za rozpadem ZSRR. W tej narracji nie są podawane granice ziem rosyjskich, bo przecież Rosja nie określiła jasno celów wojny[2]. Możemy się jednak domyślać, że Moskwę interesuje kontrola nad całą Ukrainą. Straszy się też rosyjskim atakiem nuklearnym, w przypadku gdyby cele tzw. operacji specjalnej nie zostały osiągnięte.

W węgierskiej polityce jest dużo iluzji: na przykład, że Rosja zgodzi się na oddanie Węgrom Zakarpacia, kiedy zniszczy państwowość ukraińską. Nie zadaje się pytania, na jak długo Kreml zgodzi się na „okupację” Zakarpacia przez Węgry i opresję „bratniego narodu rusińskiego” ze strony Budapesztu. Węgrzy nie znają historii Wilna, podarowanego Litwie przez Kreml. W niespełna rok cały „obdarowany” kraj stał się już częścią ZSRR, a wielu jego mieszkańców wylądowało na Syberii.

Węgierskie media przekonują jednak, że mimo takiej, mało lojalnej postawy Budapesztu wobec Ukrainy i sojuszników z NATO, NATO obroni Węgry. Nawet wojska rosyjskie na przyszłej granicy to nie problem. Węgry mają 13 000 żołnierzy zdolnych do działań frontowych!

Oby Węgrzy nie musieli doświadczać, jak będzie działał artykuł piąty Paktu Atlantyckiego. A jeśli ta pomoc przyjdzie za późno? Ktoś przecież może uznać, że zamiast odbijać Budapeszt, lepiej się z Kremlem ułożyć. Czegóż się nie robi dla pokoju.

Media węgierskie nie łączą rosyjskiej agresji militarnej z działaniami Kremla na Węgrzech w 1956 r. Musiałyby przyznać, że dopóki Kreml czuje swoją przewagę militarną, rozmowy pokojowe traktuje jako okazję do przerwy operacyjnej, umożliwiającej skonsolidowanie sił do kolejnego uderzenia. Brak pomocy ze strony Zachodu był podobnie uzasadniany, jak teraz to robią węgierscy politycy i niektórzy węgierscy dziennikarze.

Czy przekazywanie broni eskaluje konflikt? Represje po zdobyciu Buczy, jak kiedyś Budapesztu, wskazują, że poddanie się nie chroni ludności cywilnej. Media węgierskie starają się, niestety, oswajać społeczeństwo z rosyjskim punktem widzenia. Tak naprawdę tworzą grunt pod przyszły ustrukturyzowany powrót Kremla nad Dunaj. Strach przed gniewem Rosjan, monitorujących media węgierskie, nie powinien przesłaniać niebezpieczeństwa wynikającego z takiej polityki informacyjnej.

Stan stosunków polsko-węgierskich po 24 lutego 2022 r.

Polsko-węgierskie relacje do 2014 r. można uznać za modelowe. Węgry aktywnie uczestniczyły w pracach Grupy Wyszehradzkiej. Polska i Węgry wspierały się w powstrzymywaniu nacisków Brukseli na politykę wewnętrzną swoich państw. Światopoglądy partii rządzących Węgrami i Polską wydawały się podobne; zwłaszcza po przejęciu władzy przez PiS.

Budapeszt wspiera organizacje polskiej mniejszości na Węgrzech. Rozwój infrastruktury pozwala na zwiększenie potencjału wymiany gospodarczej. Polskie inwestycje w przesył gazu na linii północ–południe, interkonektory gazowe z Czechami i Słowacją, dawały nadzieję na włączenie Węgier w projekty dywersyfikacji dostaw gazu i odejście od surowca rosyjskiego. Niestety, Węgry po 2011 r. zaczęły coraz bardziej stawiać na Rosję.

Hybrydowa agresja Rosji na Ukrainę w 2014 r. spowodowała rozdźwięk między polską a węgierską percepcją sytuacji w Europie Wschodniej. Warszawa szybko dostrzegła rewizjonistyczny i ekspansjonistyczny charakter rosyjskich działań przeciw Gruzji (2008 r.), a potem wobec Ukrainy (2014 r). Nasilenie polemiki między stroną węgierską a polską nastąpiło po 24 lutego 2022 r. Węgierska ambiwalencja, de facto uderzająca w polskie próby utworzenia jak najszerszej koalicji państw pomagających Ukrainie, doprowadziła do ochłodzenia stosunków polsko-węgierskich.

Pytanie o lojalność węgierskiego sojusznika wobec „bratniej” Polski, mimo werbalnych zapewnień węgierskich polityków, pozostaje otwarte. Według słów ambasadora RP w Budapeszcie, Sebastiana Kęćka, intencją Warszawy jest utrzymanie dobrych stosunków z Budapesztem. Polska cały czas szuka obszarów współpracy z Węgrami i chciałaby, by były jak najlepsze, a to, co dzieli, jak najmniej istotne. Polski rząd wierzy, że różnice da się pokonać w imię dobra naszych narodów, pokoju i stabilności w Europie.

Węgry, prowadząc politykę wspierania Kremla, podyktowaną doraźnym interesem, przekonują Polaków, że wobec napadniętej ze wschodu Polski zachowają się tak, jak teraz wobec Ukrainy. Udzielą pomocy humanitarnej i pouczą, że sami sobie jesteśmy winni. A artykuł piąty Paktu Atlantyckiego? Ma obowiązywać tylko w wypadku napaści na Węgry.

Co powinny zrobić Węgry?

Współcześnie nie wielkość terytorium, ale wykorzystanie kapitału ludzkiego stanowi o bogactwie państw i narodów. Węgry, borykające się przez wiele lat z problemem niskiej dzietności, zamiast angażować gigantyczne środki na utrzymanie populacji Węgrów na terenach będących przedmiotem węgierskich roszczeń, powinny wzorem Polski prowadzić program repatriacji.

Ustabilizowanie dobrosąsiedzkich stosunków z krajami, z którymi graniczą Węgry, wpłynęłoby na rozwój aktywności gospodarczej. Zwiększyłoby także bezpieczeństwo Węgier na wielu płaszczyznach, także w obszarze bezpieczeństwa energetycznego. Zmniejszyłoby uzależnienie od Rosji, a także umocniłoby pozycję Węgier w Europie. Zrezygnowanie z hazardu moralnego i aktywne włączenie się w działania koalicji państw wspierających Ukrainę oddaliłoby niebezpieczeństwo siłowego wciągnięcia Węgier w trwałą orbitę wpływów Kremla.

Scementowanie sojuszu nie tylko z Polską, lecz także z głównymi aktorami świata Zachodu – Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią – leży w interesie Węgier. Wzmocniony wizerunek Węgier w Wolnym Świecie ułatwiłby prowadzenie aktywnej polityki broniącej wartości. Uwiarygodniłby ją.

„Wielkie Węgry” mogą powstać w obecnych granicach, jeżeli państwo węgierskie optymalnie zagospodaruje własny kapitał ludzki. Węgrzy poza granicami swojego państwa nie mogą być postrzegani jako zagrożenie dla integralności krajów, w których mieszkają. Zamiast tego powinni odgrywać rolę ambasadorów węgierskiej kultury i gospodarki. Ułatwiać korzystną współpracę opartą na pokojowej koegzystencji i zaufaniu, a nie na strachu.

Mariusz Patey

Źródła:

Węgierska polityka wobec mniejszości węgierskiej w krajach ościennych

Iwański T., Sadecki A., Ukraina–Węgry: narastający spór o prawa mniejszości węgierskiej, pozyskano z: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2018-08-14/ukraina-wegry-narastajacy-spor-o-prawa-mniejszosci-wegierskiej [dostęp 31.07.2023]

Rynek gazu