04.07.1776 roku w Filadelfii ratyfikowano Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Jej autorem był przyszły prezydent Thomas Jefferson, a pomagali mu John Adams, Benjamin Franklin, Robert R. Livingston i Roger Sherman (Komitet Pięciu). Podpisali ją przedstawiciele wszystkich 13 kolonii.
Akt ten miał wyjaśnić światu powody toczącej się od roku wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, a jednocześnie stanowić rodzaj ideowego manifestu opartego na filozofii oświecenia, w szczególności na myśli liberała i empirysty Johna Locka.
Deklaracja niepodległości przerzuca winę za konflikt na Brytyjczyków, a zwłaszcza króla Jerzego III, który stał się w niej uosobieniem tyranii i ucisku. Dokument wylicza jego zbrodnie i podkreśla, że wszelka władza pochodzi od Narodu, dysponując tylko tymi prawami, które są zbywalne.
Prawa naturalne są niezbywalne, a więc nie podlegają żadnej władzy. Prawa te to prawo do życia, wolności i dążenia do szczęścia. Ta zaś władza, która je narusza staje się tyranią przeciwko której można i należy się zbuntować.
Opór wobec tyranii jest obowiązkiem każdego świadomego obywatela, zatem walka z Brytyjczykami, którzy chcieli odebrać niezbywalne prawa mieszkańcom kolonii amerykańskich była słuszna i sprawiedliwa.
Deklaracja podkreśla prawo do samostanowienie narodów, a amerykańskich kolonistów określa narodem, który żąda uznania niepodległości oraz rządów przedstawicielskich, opartych na zasadach demokratycznych i niezależnego sądownictwa.
Dokument uznaje też wszystkich ludzi za stworzonych równymi, przy czym w pierwotnym tekście znajdował się fragment dotyczący niewolnictwa, nazywający je „wojną przeciwko samej naturze człowieka”. Został on jednak usunięty po interwencji przedstawicieli Karoliny Południowej i Georgii. Niewolnictwo zostanie w USA zniesione prawie 100 lat później, po krwawej wojnie secesyjnej. Było to logiczną konsekwencją wolnościowych idei zawartych w Deklaracji.
Deklaracja niepodległości zapoczątkowała eksperyment, który ostatecznie doprowadził do powstania światowego supermocarstwa. Dziś Stany Zjednoczone znajdują się w głębokim kryzysie, dlatego warto by sięgnęły do źródeł w poszukiwaniu recepty na chorobę, która je toczy.
Kazimierz Grabowski
