Od dłuższego czasu słyszymy z ust polityków rządzącej partii, że są oni jedyną barierą chroniącą nas przez zakusami wrogo nastawionymi wobec nas urzędnikami z Brukseli. Narracja ta była używana w przypadku pakietu klimatycznego „Fit for 55”, którego rząd nie zawetował, gdy jeszcze mógł. Tłumacząc później, że go zablokuje, chociaż decyzje zostały już dawno zapadły.
Tym razem przyjrzyjmy się podatkowi od nadzwyczajnych zysków koncernów energetycznych. Jego wprowadzeniem zajęła się Komisja Europejska na początku 2022 roku, w związku z drastycznym wzrostem cen surowców, takimi jak ropa i gaz, po wybuchu wojny na Ukrainie. Ostatecznie został on zatwierdzony we wrześniu ubiegłego roku przez Ministrów Unii Europejskiej, odpowiadających za sprawy energetyczne.
Szacowano, że wpływy w wysokości 140 mld euro będą pochodzić od koncernów energetycznych, korzystających z nadzwyczajnych marż. Środki te miały być przeznaczone na odciążenie budżetów firm i gospodarstw domowych, które ucierpiały w wyniku rosnących cen energii. Szczegóły opodatkowania miały być jednak określone przez rządy poszczególnych państw członkowskich. Opłata ta miała być nałożona na podmioty gospodarcze z sektora rafinerii oraz produkcji ropy naftowej, gazu i węgla.
Windfall Tax Policies in Europe, 2023 | Windfall Profits Taxes (taxfoundation.org)
Mijały kolejne miesiące, a rząd polski nie przedstawiał ostatecznej wersji podatku dla firm z w/w segmentów. W końcu marcu obecnego roku pojawiły się informacje, że Komisja Europejska naciska na nasz rząd, aby w końcu zdecydował się na ostateczną wersję podatku. Wcześniej zrobiły to już inne państwa. W odpowiedzi Minister Aktywów Państwowych Sasin zaznaczył, że regulacja nie jest naszym krajowym pomysłem i że rząd wciąż pracuje nad rozwiązaniami.
Podatek od nadmiarowych zysków. Jacek Sasin przyznaje: „Unia Europejska naciska” – Money.pl
Na początku lipca na stronach rządowych pojawiła się informacja o zamiarze opodatkowania nadzwyczajnych zeszłorocznych zysków z wydobycia węgla i produkcji koksu. Opłata ta została zawarta w projekcie Ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku. Ustawa została z kolei ekspresowo przyjętą przez rząd, a następnie przez sejm bez żadnych konsultacji społecznych. Co więcej projekt ten poparło 436 posłów, przy 10 wstrzymujących się i 5 przeciw (Konfederacja).
Okazało się, że podatek zapłacą tylko Jastrzębska Spółka Węglowa, koksownia Victoria oraz koksownia Częstochowa Nowa. Nie zostanie nim zaś w ogóle obciążony PKN Orlen, który w ostatnich kwartałach raportował nadzwyczajne zyski.
Nie zapłaci go również Polska Grupa Górnicza, która w ubiegłym roku wykazała ponadnormatywne zyski, gdyż … otrzymała dopłaty od państwa na redukcję zdolności produkcyjnych.
Podatek od koksu położy polską firmę? – WysokieNapiecie.pl
Rozwiązanie odnośnie podatku od zysków nadzwyczajnych uchwalone przez polski rząd i parlament różni się całkowicie od tych, które zostały przyjęte w pozostałych państwach europejskich. W większości z nich podatkiem tym zostały obciążone koncerny energetyczne posiadające dominujące udziały na rynku paliwowo-energetycznym.
W Wielkiej Brytanii szacuje się, że koncern Shell zapłaci z tytułu podatku 500 mln USD w 2023. Z kolei na Węgrzech premier Wiktor Orban nie zawahał się nałożyć 95% podatek na różnicę cenową między notowaniami ropy Brent i Ural. Dotknęło to najbardziej koncern MOL. Tymczasem w Polsce na wprowadzonym rozwiązaniu ucierpią najbardziej mniejsze podmioty. Dla dużych koncernów energetycznych (jakim jest np. PKN Orlen) będą neutralne. Stąd też nie dziwi nas sprzeciw i oburzenie pracowników koksowni Częstochowa Nowa, którzy domagają się w liście do przedstawicieli polskich władz zmiany ustawy. Może ona przecież doprowadzić do likwidacji wielu miejsc w tej firmie lub jej upadłości.
Pismo-Związków-Zawodowych-Koksownii-Częstochowa-Nowa.pdf (koksownianowa.pl)
Dlaczego polscy politycy obciążyli nadzwyczajnym podatkiem polską prywatną firmę, a nie duże państwowe korporacje energetyczne? Rozporządzeniem urzędników z Brukseli nie da się tego wytłumaczyć.
MTC
