17.05
Polska
PO składa pozew przeciw Mentzenowi o naruszenie dóbr osobistych za film, w którym oskarża „ludzi zw. z PO” o nielegalne finansowanie reklam na korzyść Trzaskowskiego (wczorajsza sprawa fundacji Akcja Demokracja). WP doniosła, że osoby zw. z fundacją, w tym były asystent posłanki KO Jakub Kocjan, wydały ponad 230 tys. zł na reklamy Trzaskowskiego. ABW i NASK badają sprawę pod kątem możliwych manipulacji.
Pod Warszawą policja zatrzymała 1 z najbardziej poszukiwanych gruzińskich zabójców, o randze tzw. “wora w zakonie” – we wschodnim slangu wyjątkowo bezwzględny gangster. Prawdopodobnie miał w Polsce zlecenie na zabójstwo. Służby zatrzymały 7 sztuk broni i łącznie 6 osób. A także narkotyki i sprzęt zagłuszający służący do kradzieży.
Kamery nagrały, jak umundurowana białoruska straż graniczna k. Czeremchy niszczy szlifierkami polską zaporę, by wpuścić nielegalnych imigrantów.
Raport NIK: w latach 2021-2023 Kościoły i związki wyznaniowe otrzymały prawie 17,5 mld zł dotacji z podatków, w tym 16,5 mld zł Kościół Katolicki i zw. z nim organizacje (95%). 106 ze 160 dotacji przyznano bez konkursu. W 15 z 18 badanych dotacjach od Kancelarii Premiera wg NIK „nie było przesłanek do zastosowania trybu pozakonkursowego”.
Eksport do Niemiec spadł o 2% do 24 mld €, a import pozostaje na podobnym poziomie 17 mld €. Kolejni najwięksi dostawcy do Polski to: Chiny (15% udziału) i USA (5%). Niemcy pozostają głównym partnerem handlowym Polski, odpowiadając za 27% eksportu i 19% importu w 1. kwartale 2025 r.; na 2. i 3. miejscu w eksporcie Czechy i Francja z udziałem po 6%.
BBC opisuje rosnące antyukraińskie nastroje w Polsce – Ukraińcy opisali dyskryminację, zastraszanie i agresję, a także coraz częściej słyszane „wracajcie na Ukrainę”. Niektórzy opisują prześladowania ich dzieci w szkole i hejt w Internecie. Fundacja Stand with Ukraine wspomina o „ogromnym wsparciu Polaków na początku wojny”, ale zauważa wzrost agresji, np. wobec pracowników sklepów ze Wschodu. Powody wg BBC: rosyjska dezinformacja oraz napięcie w kampanii wyborczej, w tym postulaty Mentzena i Nawrockiego.
Polskie biuro podróży Rainbow Tours przejmuje 70% rumuńskiego Paralela 45, które posiada 50 oddziałów i obsługuje 100 tys. Rumunów rocznie.
RUS
Rosja ma koncentrować duże siły w okolicy ukraińskiego frontu. Zwiastuje to początek letniej ofensywy. Wg doniesień informatorów Putin chciałby zdobywać dalsze tereny aż do okolic Kijowa.
UKR
Ukraina straciła trzeci myśliwiec F-16. Podczas zwalczania celów powietrznych, doszło do “nadzwyczajnej sytuacji”, którą zbada komisja. Pilot bezpiecznie się katapultował. Nie wiadomo, ile tych maszyn posiada Ukraina. 60 sztuk miała z czasem dostarczyć koalicja 4 państw: Holandii, Belgii, Danii i Norwegii.
CHRL
Chiny zatwierdziły budowę 10 nowych reaktorów jądrowych za 28 mld $ o łącznej mocy ok. 12 tys. MW. W 2030 r. mogą więc wyprzedzić USA w produkcji energii jądrowej i stać się liderem na świecie. 8 reaktorów będzie opartych o rodzimą technologię Hualong One, a 2 o amerykańską CAP1000 firmy Westinghouse. Celem jest zmniejszenie importu ropy i zanieczyszczenia środowiska. Chiny mają teraz 57 reaktorów, które odpowiadają za 5% miksu.
FI
MON Finlandii chce podnieść górną granicę wieku rezerwy wojskowej do 65 l., co ma dać w sumie zasób 1 mln przeszkolonych żołnierzy. Obecnie jest to 870 tys. i wiek 50 l. W razie wojny plan obrony kraju zakłada 280 tys. żołnierzy zastępowanych przez resztę z w/w puli.
ABC
W Stambule odbyły się pierwsze od 3 lat bezpośrednie rozmowy Ukrainy i Rosji – na czele z szefem MON Ukrainy Rustemem Umierowem oraz jedynie doradcą Putina, Władimirem Medinskim; USA uznają to za brak zainteresowania Rosji i mają przestać angażować się w doprowadzenie do pokoju.
Wg Turcji, spotkanie powinno być fundamentem pod spotkanie Zełenskiego i Putina. Szef dyplomacji USA Marco Rubio oświadczył, że przez fiasko rozmów i nieobecność ważnych przedstawicieli Rosji, USA „nie będą już gonić po całym świecie i uczestniczyć w nieproduktywnych spotkaniach”. Wierzy on już tylko w skuteczność spotkania Trumpa z Putinem i ustalenie intencji Putina „na przyszłość”.
Zełenski ocenił, że Kreml nie traktuje rozmów poważnie i najpierw powinno być zawieszenie broni. Szef NATO, Rutte, oraz szefowa dyplomacji UE, Kallas, ocenili, że „Putin popełnił wielki błąd i pogrywa sobie”, wysyłając delegację niskiego szczebla oraz „to oczywiste, że Rosja nie chce pokoju”. KE zapowiedziała kolejne sankcje na rosyjską flotę cieni, prokuratorów i sędziów oraz dalsze odcinanie UE od rosyjskich surowców.
Naukowcy Uniwersytetu Kopenhaskiego odkryli, że mutacja genetyczna chroniąca przed HIV powstała między 7 a 9 tys. lat temu, pochodzi od 1 osoby żyjącej w rejonie Morza Czarnego i rozprzestrzeniała się szybko, bo dawała przewagę przetrwania w starożytności; teraz przypadkowo chroni przed wirusem. Wtedy ulepszyła system odpornościowy. Dziś ma ją 1% Europejczyków. Blokuje receptor używany przez HIV do infekcji komórek. Analizowano DNA ponad 2000 żyjących ludzi oraz 900 starożytnych szkieletów (AI pomogło śledzić mutację w dawnym DNA).
USA
USA, znany z aktywizmu współzałożyciel znanej marki spożywczej Ben&Jerry’s, Ben Cohen, aresztowany na Kapitolu, gdzie protestował przeciwko pomocy dla Izraela i sytuacji w Gazie. Podczas obrad senackiej komisji krzyczał np. „zabijacie biedne dzieci w Gazie”. Jego firma otwarcie sprzeciwia się Trumpowi. Zatrzymano jeszcze 6 innych osób, oskarżonych m.in. o napaść na policjanta.
AR
W piwnicach Sądu Najwyższego Argentyny odkryto 83 skrzynie z materiałami z II WŚ, zw. z nazistowskimi Niemcami, dokąd trafiły z ambasady Niemiec w Tokio w 1941 r. Niemieccy dyplomaci twierdzili, że to rzeczy osobiste, ale służby celne otworzyły 5 z nich. Znaleziono pocztówki, fotografie, propagandę, zeszyty mające promować ideologię nazistów w Argentynie. Odkryto je podczas przygotowań do otwarcia muzeum.
UK
Wszystko wskazuje na to, że to 21-l. Ukrainiec podpalił dom premiera Wlk. Brytanii, Keira Starmera. Śledztwo dotyczy terroryzmu. Roman Lawrynowycz został aresztowany dzień po ataku. Starmer oświadczył, że był to atak na demokrację i brytyjskie wartości.
MX
Meksykańska influencerka, 23-l. Maria Velazquez, została zastrzelona podczas transmisji na żywo na TikToku w swoim salonie kosmetycznym w mieście Zapopan. Sprawa jest głośna w Meksyku. Kraj ma problem z falą przemocy wobec kobiet, w czym zajmuje niechlubne 4. miejsce w regionie Ameryki Płd. i Karaibów. Obok Paragwaju, Urugwaju i Boliwii.
BR
W Brazylii para przeżyła ze sobą 74 lata, po czym zmarła w odstępie zaledwie 10 h na zupełnie odmienne przyczyny. W 1 z ostatnich rozmów 92- i 94-l. partnerzy mówili o tym, że nie mogą być od siebie rozdzieleni, a 94-latek modlił się o wspólne odejście z żoną. Poznali się przez przypadkowe upuszczenie łańcucha na ramię dziewczyny, doczekali się 6-tki dzieci.
16.05
Polska
Fundacja Akcja Demokracja (aktywiści lewicowo-liberalni) od 10 kwietnia kupowała reklamy na FB atakujące K. Nawrockiego oraz S. Mentzena, a promujące Rafała Trzaskowskiego. Prezes fundacji był wcześniej asystentem posłanki KO. PiS stwierdza, że działania Fundacji Akcja Demokracja to nielegalne finansowanie kampanii (środki nie pochodziły z funduszu wyborczego KO) i składa zawiadomienie do Prokuratury oraz PKW.
Straż Graniczna odmówiła przyjęcia 2 Afgańczyków odesłanych przez niemiecką policję przy moście kolejowym na Nysie, bo wg Polski złożyli wniosek o azyl w Niemczech i trzeba go rozpoznać. Nie spodobało się to szefowi zw. zawodowego niemieckiej Policji, wg którego migranci wyraźnie najpierw znaleźli się w Polsce. Od zeszłego tygodnia Niemcy zdecydowały, że będą zawracać na przejściach również migrantów ubiegających się o azyl, jeśli podróżują z innego kraju UE lub Szwajcarii. Wg porozumienia dublińskiego Niemcy muszą najpierw rozpatrzyć wniosek.
Jedyny polski reaktor jądrowy MARIA w Otwocku wciąż nie działa od 1 kwietnia z braku nowej licencji od państwowej agencji – jest spór o określenie stref bezpieczeństwa wokół reaktora w razie awarii. Wniosek o licencję złożono w sierpniu 2024, a w odpowiedzi przyszło ponad 600 uwag, w tym żądanie stref o promieniu 20 km, czyli obejmujących część Warszawy (tzn. koszty leków dla miliona osób i logistyki). Kluczowy ekspert od obliczeń obszaru strefy zmarł w 2018 r. i nikt nie umie go zastąpić. MARIA jest kluczowa m.in. dla medycyny.
Mała, polska firma Smart Kid, produkująca zapinki do pasów bezpieczeństwa jako tańszą alternatywę dla dziecięcych fotelików samochodowych, wygrała przed TSUE spór z KE o dostęp do dokumentów z prac nad zmianami przepisów, które mogłyby wykluczyć ich produkt z rynku. Cena zapinek to ok. 100 zł, wg firmy, branża naciskała na ich zakazanie, a KE odmówiła pełnego dostępu do akt z konsultacji z producentami fotelików, powołując się na ich interes handlowy. Teraz musi je ujawnić.
Polska została uznana za najlepszy kraj dla samotnie podróżujących kobiet w rankingu 30 krajów platformy Wethrift. Doceniono niskie ceny, bezpieczeństwo oraz bogatą ofertę turystyczną. Ogółem kraje Europy Wsch. (także Litwa i Słowacja) wskazano jako najlepszy wybór dla samotnych podróżniczek.
Barack Obama wystąpił na kongresie Impact’25 w Poznaniu, w którym omawiane są tematy globalne, geopolityczne i technologie. Gośćmi byli czołowi polscy przedsiębiorcy, politycy i eksperci, w tym kilku ministrów. Obama pochwalił, że „siły postępowe” tworzą szeroką koalicję związaną też z konserwatystami, „by słuchać innych”, czy „niewiarygodną hojność Polaków wobec Ukraińców uciekających przed wojną”.
5 osób z powiatu nowodworskiego trafiło na krótko do szpitala po zjedzeniu ryb (flądry i węgorza) z dna Zalewu Wiślanego – powód to rzadka „choroba Zalewu Wiślanego”; Sanepid prowadzi dochodzenie. Objawy to ciemny mocz, bóle i cechy niewydolności nerek. Nie było powikłań. Choroba jest znana od 100 lat, nie ustalono, przez jaką toksynę.
Sławomir Mentzen nagłośnił, że po wizycie we Lwowie w lutym otrzymał kolejne groźby od Ukraińców, teraz w formie video, które udostępnił, a także, że dostał zdjęcia swojej rodziny upozorowanej na ofiary rzezi wołyńskiej; Anna-Maria Żukowska z Lewicy zarzuciła, że nagranie jest fałszywe i Mentzen stworzył je “sam z kolegami, bo mężczyźni mówią łamanym ukraińskim”. Mentzen skarżył się na nieudolność służb w poszukiwaniu sprawców. Dostał teraz ofertę ochrony, ale odmówił, mówiąc, że „jeżeli ktoś będzie chciał zrobić mi krzywdę, to i tak to zrobi”.
Karol Nawrocki z żoną przekazali kawalerkę od Jerzego Ż. dla Chrześcijańskiego Stow. Dobroczynnego w Gdyni; akt notarialny zawiera zapis o dożywotnim prawie zamieszkania w lokalu przez seniora i ma być to dalej umożliwione.
We Wrocławiu powstanie całodobowy, publiczny SOR dla zwierząt z inicjatywy urzędu miasta i Uniwersytetu Przyrodniczego. Ruszy na początku 2026 r., a klinika ma ofertować niższe ceny niż prywatne, wraz ze zniżkami dla seniorów, z Kartą Dużej Rodziny czy Kartą Nasz Wrocław. Koszt budynku: ponad 0,5 mld zł.
76-letni Jan Łuka wystąpił w Pucharze Polski w martwym ciągu, podnosząc 185 kg.
ABC
Białoruś zniosła wizy dla Zimbabwe, 1 z najbiedniejszych państw Afryki. Może to oznaczać, że niebawem u granic Polski pojawi się fala migrantów z tego kraju. Szacuje się, że między 10-15% mieszkańców Zimbabwe choruje na HIV.
USA
Trump podpisał z Katarem porozumienia handlowe na co najmniej 1,2 bln $, w tym sprzedaż do 210 samolotów Boeing za niemal 100 mld $ (największe zamówienie Boeinga w historii). Ponadto inwestycje obronne za 40 mld $ i inwestycje w infrastrukturę i sektor LNG.
Trump spotkał się w Rijadzie z tymczasowym prezydentem Syrii, Ahmedem al-Szarą, który jest byłym dowódcą Al-Kaidy, i który spędził 5 l. w amerykańskich więzieniach w Iraku. To 1. spotkanie liderów tych krajów od 25 lat. Trump wezwał Syrię do normalizacji stosunków z Izraelem, deportacji palestyńskich terrorystów i pomocy w zwalczaniu ISIS. USA znoszą sankcje na Syrię i łagodzą politykę po obaleniu Asada w grudniu. Szara zaprosił USA do inwestycji w syryjską ropę i gaz. Erdogan pochwalił Trumpa i zadeklarował współpracę z Arabią na rzecz pokoju w Syrii.
IL
Przez 1 noc w nalotach Izraela na Strefę Gazy zginęło ponad 100 osób, w tym dziennikarz Al-Arabi TV i 11 członków jego rodziny. To nowa fala intensywnych bombardowań. Ataki objęły m.in. domy, a wg Izraela centrum dowodzenia Hamasu pod szpitalem i jego okolice.
15.05
Polska
Rząd zapowiedział istotne zmiany płacy minimalnej. Będzie ustalana przejrzyście jako 55% prognozy średniej pensji w kolejnym roku (na 2026 r. to 5070 zł brutto, +9%, o ponad 400 zł więcej); ponadto pracodawcy nie będą mogli wliczać premii i dodatków jako składników minimalnej – ma być to jedynie podstawowe wynagrodzenie. Zmiany narzuca dyrektywa UE z 2022 r. Dla pracodawców to wzrost kosztów zatrudnienia. Do 2028 r. pensja minimalna osiągnie ok. 5650 zł brutto.
Ponadto na umowach zlecenie i B2B ma być obowiązek wypłaty wynagrodzenia do 10. dnia kolejnego miesiąca oraz kara między 1,5 tys. a 45 tys. zł za zaniżenie stawki lub opóźnienie zapłaty.
Specjalny wysłannik USA ds. Ukrainy podał, że wśród opcji zakończenia wojny rozważane jest wysłanie europejskich sił na Ukrainę, na zachód od Dniepru z udziałem 4 krajów: Polski, Wlk. Brytanii, Francji i Niemiec; Polska od razu zaprzeczyła, stwierdzając, że nie wyśle swoich żołnierzy na Ukrainę. MON deklaruje rolę Polski jako logistyczny hub dla operacji na Ukrainie i do ochrony wsch. flanki NATO.
George Simion, lider prawicowej partii AUR i rumuński kandydat na prezydenta w 2. turze, wystąpił na wiecu Karola Nawrockiego w Zabrzu i przedstawił wspólną wizję konserwatywnej Europy narodów. Nawrocki zapowiedział wspólną walkę z centralizacją UE i budowę „Europy ojczyzn”. Simion zarzucił UE próbę oszukania wyborów w Rumunii i przekazał, że jeśli wygra, będzie wspierał Nawrockiego jako nowego prezydenta Polski.
Rząd ogłosił przetarg na zakup 735 tys. urządzeń, w tym 500 tys. laptopów dla 17 tys. szkół na przyszły rok szkolny za 1,4 mld zł netto. To zmieniony program PiS „Laptopt dla ucznia” – teraz laptopy i tablety nie trafią na własność uczniów, tylko szkół.
Do głosowania w wyborach prezydenckich zgłosiła się rekordowa liczba 475 tys. Polaków za granicą, o 100 tys. więcej niż w 2020 r. Będzie rekordowa liczba ponad 500 zagranicznych komisji wyborczych.
W Gdańsku pod hasłami „Polska dla Polaków” i „Polska państwem narodowym” przeszedł marsz przeciw imigracji. Odbył się w spokojnej atmosferze, krytykowano rząd Tuska, multikulturalizm, politykę „otwartych drzwi”. Podobne marsze organizowane są w całej Polsce, np. 16 maja we Wrocławiu, pod tym samym hasłem.
Import chińskich mebli do Polski wzrósł o 35%, a eksport polskiej branży meblarskiej spadł o 6%, wartość produkcji spadła o 3 mld zł w 2 lata, spada zatrudnienie, niespłacone w terminie zadłużenie sięgnęło 130 mln zł. Polska wciąż jest 2. eksporterem mebli na świecie, ale zaczyna przegrywać konkurencję cenową z Chinami i innymi krajami UE.
Polscy artyści w 2024 zarobili na platformie Spotify prawie 190 mln zł, o 22% więcej r/r. 2x więcej osób w porównaniu do 2021 r. (ok. 12,5 tys.) zarobiło co najmniej 0,5 mln zł. Całkowite przychody polskiego rynku muzycznego w 2024 to ponad 850 mln zł, +26% r/r. (18. rynek świata). Streaming generował niecałe 700 mln zł (80% rynku), a CD i winyle 20%. 40% przychodów pochodziło od słuchaczy spoza Polski.
W PE otwarto wystawę poświęconą gen. Stanisławowi Maczkowi i jego żołnierzom, którzy walczyli o niepodległość Francji, Belgii i Holandii w II WŚ. Maczek dowodził m.in. 1. Dywizją Pancerną. Pokazano także losy żołnierzy po wojnie, gdy nie mogli wrócić do Polski, np. ponad 300 zostało w Belgii. Sam Maczek, uznany przez władze PRL za zdrajcę, zamieszkał w Wlk. Brytanii, pracował m.in. jako barman.
18-l. Aleksandra Arczewska uratowała 38-latka tonącego w Warcie w Poznaniu – zauważyła go, będąc nad rzeką ze znajomymi. Natychmiast wskoczyła do wody i wyciągnęła mężczyznę. Następnie z kolegą skutecznie przeprowadzili resuscytację. Stan mężczyzny jest stabilny. Straż pożarna i policja zachwalają odwagę maturzystki, dodając, że ratowanie tonących wymaga umiejętności i jest zagrożeniem dla własnego życia.
UE
TSUE orzekł, że KE nie miała prawa utajniać SMS-ów szefowej Komisji Ursuli von der Leyen z szefem Pfizera, którzy ustalali w ten sposób szczegóły zakupu szczepionek p. Covid przez UE. Umowę na 1,8 mln szt. zawarto w maju 2021 r. Wyrok TSUE nie jest prawomocny.
USA
Arabia podpisała umowę z USA na zakup uzbrojenia za niemal 142 mld $ – to największy kontrakt zbrojeniowy między krajami w historii, a jest to część większego planu inwestycyjnego Saudów w USA za 600 mld $, m.in. w energetykę, samoloty cywilne, centra AI i technologie. Donald Trump i książę Mohammed bin Salman podpisali umowę w Rijadzie. Saudowie starają się m.in. o zakup F-35. Zainwestują 80 mld $ we wspólne inwestycje technologiczne czy 20 mld $ w centra AI i energetykę w USA.
USA wycofały wprowadzone przez Bidena restrykcje na eksport nowoczesnych czipów do ponad 100 krajów, w tym Polski (limit wynosił 50 tys. szt., a dla Chin i Rosji pełne embargo). Ambasada Polski podziękowała za presję z Polski na Amerykanów w celu zniesienia restrykcji. Kandydat PiS na prezydenta Karol Nawrocki stwierdził z kolei, że to też efekt jego niedawnej wizyty w Białym Domu.
UKR
Niemieckie i szwajcarskie służby aresztowały 3 Ukraińców za sabotaże na rzecz Rosji – mieli wysyłać na Ukrainę paczki z materiałami wybuchowymi z samozapłonem podczas transportu. Wysłali już 2 testowe przesyłki z lokalizatorami GPS w Kolonii. W sierpniu 2024 władze ostrzegły firmy transportowe o podejrzanych przesyłkach, które zapalały się w transporcie.
FR
Prezydent Macron zapowiedział, że wszystkie armatohaubice Cezar wyprodukowane przez Francję w 2025 r. trafią na Ukrainę i że odzyskano nawet wcześniej sprzedane egzemplarze, by przekazać je Ukrainie. Do końca 2024 r. Francja przekazała ok. 80 szt. w tym 12 nowych zamówiono ze środków z odsetek z zamrożonych aktywów rosyjskich (Francja zyskała z nich 300 mln €).
RUS
Rosja gromadzi wojska przy granicy z Finlandią – zdjęcia satelitarne pokazują, że w Kamence od lutego postawiono 130 namiotów dla 2 tys. żołnierzy, w Pietrozawodsku powstają 3 duże magazyny dla dziesiątek pojazdów, w Siewieromorsku odnowiono bazę lotniczą dla śmigłowców, a w Oleni umieszczono bombowce. Wg Helsinek, Rosja zgodnie z groźbami testuje jedność NATO po rozszerzeniu o Finlandię i Szwecję. Finlandia spodziewa się jeszcze więcej rosyjskich żołnierzy przy granicy, a już wcześniej było ich 20 tys.
DE
Nowy kanclerz Niemiec Friedrich Merz w swym exposé stwierdził, że Polska ma mieć od teraz „taką samą centralną rolę w polityce międzynarodowej Niemiec jak Francja”. Ostrzegł, że „po 80 latach wolność w Europie jest zagrożona jak nigdy dotąd”, a Rosja „złamała wszystkie zasady”. Odrzuca „pokój będący dyktatem” dla Ukrainy. Zapowiada, że Niemcy zbudują „najsilniejszą armię konwencjonalną w Europie”.
CHRL
Wg chińskich źródeł w Chinach zaczął działać wirtualny szpital AI (Agent Hospital): algorytmy pełnią funkcje lekarzy, pielęgniarek i pacjentów, symulując cały proces leczenia, by uczyć AI porzez praktykę jak i studiowanie literatury medycznej. Po analizie 10 tys. przypadków AI ma 93% trafności w diagnozach chorób układu oddechowego (np. grypa, COVID-19). Może to np. zapewnić dostępność porady lekarskiej na obszarach bez lekarzy. W USA GPT-4 działa już jako asystent lekarzy w niektórych klinikach, w Wlk. Brytanii wspiera wykrywanie raka, w Izraelu wspomaga analizy RTG i MRI, w Niemczech przewiduje powikłania po operacji.
14.05
Polska
Prof. Barbara Engelking wielokrotnie rozgłaszająca tezę, że Polacy byli w dużym stopniu odpowiedzialni za Holokaust, decyzją rządu wybrana szefową Rady Muzeum Auschwitz-Birkenau. Rada prowadzi nadzór nad muzeum. Przykładowy cytat Engelking z 2018: „współuczestniczyliśmy, donosiliśmy, wydawaliśmy, mordowaliśmy”; z 2023: „Żydzi byli nieprawdopodobnie rozczarowani Polakami, bo nie byli życzliwi, wykorzystywali sytuację, powszechne było szmalcownictwo”.
Belgia kupi od Polski 250 zestawów przeciwlotniczych Piorun; uzgodniono też prace nad nową umową o współpracy obronnej, która zastąpi porozumienie 2 krajów sprzed 30 lat. Belgowie przekażą Polsce doświadczenie z F-35. Zakłady Mesko niedawno wyprodukowały 3-tysięczny zestaw Piorun. Planują wzrost zatrudnienia do ponad 3 tys. osób.
46% polskich sklepów internetowych działa też za granicą, a 57% firm eksportujących osiąga z zagranicy do 25% przychodów. 6% ma z zagranicy ponad 50% sprzedaży. W motoryzacji 70% firm działa za granicą, w sprzedaży kosmetyków 67%, w meblach i RTV/AGD 50%.
76% badanych Polaków uważa, że obrona powinna spoczywać na armii zawodowej (w 2024 sądziło tak 81%), a 84% popiera podstawowe przeszkolenie wojskowe mężczyzn w wieku 18–60 lat. Wg 47% wszyscy przeszkoleni mężczyźni powinni bronić kraju (wcześniej ponad 50%). 37% chce, by takie szkolenie trwało do 3 miesięcy, a 14% ponad rok (rok temu popierało to 24%).
W 1. kwartale 2025 w REGON zarejestrowano prawie 90 tys. nowych firm, o 5% mniej r/r. Łącznie jest w rejestrze 5,5 mln firm. Dane nie uwzględniają zawieszonych lub wykreślonych 1-os. działalności.
Spółka CPK pozyskała dotąd połowę terenów pod budowę portu – 1283 ha, a do Programu Dobrowolnych Nabyć zgłoszono już 95% budynków mieszkalnych i 88% gruntów. Ich wartość liczona jest z bonusem +40% do wartości budynku i +20% do gruntu, alternatywnie wycena np. starego domu jak nowy. CPK finansuje przeprowadzki, koszty prawne oraz oferuje szkolenia zawodowe. Podpisano ponad 500 umów na prawie 2000 działek o pow. 1900 ha. W tym już połowę pod budowę kolejowego “Y” na trasie Warszawa-CPK-Łódź.
Mieszkanka Mokotowa, p. Sylwia, została ukarana grzywną 1000 zł za stworzenie wąskiego ogródka przy fasadzie kamienicy w miejscu, gdzie dawniej był zieleniec; powód decyzji urzędu to zajęcie pasa drogowego bez zgody. Pani Sylwia inspirowała się rozwiązaniami w Holandii, promującymi miejską zieleń, a większość sąsiadów chwali inicjatywę. Niektórzy nawet pomagają w pielęgnacji.
Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej ogłosiła listę 100 najzdolniejszych polskich naukowców przed 30. r.ż, każdy dostanie 30 lub 38 tys. zł stypendium. To 33. edycja, w TOP100 są 33 kobiety, a 32 os. miały już tytuł doktora. Wg dziedzin najczęstsze to nauki biologiczne, medyczne i o Ziemi, dalej chemiczne, humanistyczne, techniczne oraz fizyczne i matematyczne.
23-l. astrofizyk Aleksander Lenart z Krakowa odnosi znaczące sukcesy w badaniach nad rozbłyskami gamma i kwazarami, ma ponad 400 cytowań, współpracuje z Narodowym Obserwatorium Astronomicznym Japonii. Pisze pracę magisterską, a mimo międzynarodowych ofert planuje kontynuować karierę na UJ. Z prof. Dainotti z Japonii nawiązał kontakt, samodzielnie szukając tematów naukowych w Internecie w czasie pandemii.
CZ
Czechy. KE zgłosiła zastrzeżenia do wyboru południowokoreańskiej firmy KHNP jako wykonawcy rozbudowy elektrowni Dukovany – może być niezgodny z rozporządzeniem o finansowaniu firm spoza UE. Francuska EDF, która przegrała przetarg, złożyła skargę do czeskiego sądu, jak i KE. Stephane Sejourne (francuski wiceprzewodniczący KE) wysłał do Czech pismo z zastrzeżeniami. KE może wszcząć dochodzenie przy braku odpowiedzi. (Polska czeka na akceptację KE dla budowy elektrowni jądrowej z amerykańską firmą Westinghouse.)
AF
Talibowie czasowo zakazali gry w szachy w całym Afganistanie, bo uznają je za hazard i chcą zbadania zgodności gry z szariatem. W 2024 zakazali też MMA i innych sportów walki, a wszystkie sporty są zakazane dla kobiet, podobnie jak wychodzenie z domu bez męskiego opiekuna, spacery, studia, siłownie i salony kosmetyczne.
UKR
Ukraiński przemysł zapewnia już 40% potrzeb wojskowych kraju; Ukraina produkuje 200 tys. dronów / mies. (10x więcej niż rok wcześniej), a te odpowiadają za 80% rosyjskich strat. Ukraina szybko wprowadziła innowacje, zwłaszcza tanie drony FPV, ale też np. drony morskie, roboty, pociski manewrujące. Na rozwój broni potrzebowała po ok. kilka miesięcy, gdy na Zachodzie proces trwa lata.
RUS
Orlin Rusew, Bułgar, szef rosyjskiej siatki szpiegowskiej w Wlk. Brytanii, skazany na niecałe 11 l. więzienia za szpiegostwo i zagrożenie brytyjskiemu bezp. Wymienił tysiące wiadomości z Janem Marsalkiem, Austriakiem zw. z rosyjskim wywiadem. Rusew to 1 z 6 Bułgarów skazanych za szpiegostwo w siatce. Obserwowali dziennikarzy, władze i ukraińskich żołnierzy na szkoleniach w Niemczech
Należąca do ONZ agencja międzynar. prawa lotniczego ICAO orzekła, że Rosja jest odpowiedzialna za zestrzelenie samolotu Malaysia Airlines MH17 nad Donbasem w 2014 r. Skargę złożyły Australia i Holandia (większość z niemal 300 ofiar to ich obywatele), domagają się rekompensat. Rosja nie uznaje kompetencji ICAO. Sąd w Hadze skazał już zaocznie na dożywocie 2 Rosjan: Siergieja Dubinskiego i Igora Girkina; oraz 1 Ukraińca: Leonida Charczenkę.
NL
Holandia. W styczniu 20-l. zawodniczka rugby Elena King trafiła do szpitala z zerwanymi więzadłami w kolanie i uszkodzeniem nerwów po zderzeniu z transpłciową rywalką; jak twierdzi, było nieporównywalnie silniejsze od zderzeń z biologicznymi kobietami. Wcześniej zgłaszała obawy wobec tej rywalki, która powodowała kontuzje innych zawodniczek. Holenderski Związek Rugby nie ma reguł udziału osób transpłciowych w rozgrywkach.
USA
Katar proponuje przekazać USA luksusowego Boeinga 747-8 wartego 400 mln $ jako prezent dla prezydenta; Trump zamierza wykorzystać go jako nowy Air Force One.
13.05
Polska
21-l. Nigeryjczyk, który zaatakował Polaka na siłowni w Katowicach młotem do ćwiczeń, nie poniesie konsekwencji; wg biegłych był niepoczytalny, bo przed atakiem palił marihuanę z ketaminą. Ofiara cudem uniknęła poważnego urazu lub śmierci – młot trafił kilka centymetrów od głowy. Nigeryjczyk jest już na wolności.
73-l. chemik Ryszard J. (ps. Profesor) skazany na 20 l. więzienia za prowadzenie grupy produkującej amfetaminę; skazano jeszcze 13 innych os. na 5-8 l. więzienia. Część posiadała nielegalną broń, amunicję i materiały wybuchowe. Działali w 3 województwach w latach 2016-2018. Muszą też zapłacić grzywny i nawiązki na cele walki z narkomanią.
Polska zamyka konsulat Rosji w Krakowie po udowodnieniu, że rosyjskie służby stały za podpaleniem centrum handlowego przy Marywilskiej. Rząd zapowiedział dalsze działania, jeśli ataki będą ponawiane i zaapelował do UE o ograniczenie ruchu rosyjskich dyplomatów (jest ich ponad 2 tys. we Wspólnocie). W Polsce oprócz ambasady został już Rosji tylko 1 konsulat w Gdańsku, w 2024 r. zamknięto 1. w Poznaniu po próbie innego podpalenia. Rosja oskarżyła Polskę o „niszczenie relacji” i zapowiedziała odwet. Wg rzecznika Kremla, Pieskowa, „Polska wybiera wrogość i nieprzyjaźń”.
35-l. Polak w Meksyku został zaszlachtowany nożem w biały dzień na ulicy, bo wzięto go mylnie za porywacza dzieci. Wcześniej został obrabowany i szukał pomocy. Wg relacji Meksykanki miał podejść do kobiety z 5-l. synem, objął dziecko i założył mu okulary – co matka uznała za próbę porwania i krzyczała o pomoc. Tłum go linczował, a kierowca taksówki wielokrotnie pchał nożem. Świadkowie nagrywali, nie interweniując. Przybyła policja nie próbowała mu pomóc.
J. Kaczyński stwierdził, że wybory prezydenckie są „walką o utrzymanie demokracji w Polsce”: zarzucił obecnej władzy ogromną przewagę medialną i chęć „domknięcia systemu” przez prezydenturę Trzaskowskiego. Zapewnił, że za PiS wzmacniano gospodarkę i „nie dawano się okradać”, a nawet odzyskano 566 mld zł w 7 lat. Wyliczył podwojenie wydatków na politykę społeczną i repolonizację gospodarki. Przekonywał, że wybór Nawrockiego oznacza kontynuację linii prezydenta Dudy i dobrych relacji z USA. Wskazał na jego patriotyczne rządy w IPN czy Muzeum II WŚ. Koncepcję europejskiej armii nazwał „marzeniem ściętej głowy”, a Rosję określił jako 4. gospodarkę świata, militarnie silniejszą niż Europa. Siły nuklearne Francji i Wlk. Brytanii nazwał „słabiutkimi” wobec Rosji. Zadał retoryczne pytanie: „Czy Francuzi poświęcą Paryż dla Warszawy?”.
63% ankietowanych Polaków czuje, że jakiś kraj zagraża istnieniu Polski – rok temu 56%. W reakcji na atak 37% wybrałoby ucieczkę, 22% byłoby gotowych do wstąpienia do wojska (spadek z 30%). 73% jest gotowych bronić sąsiada (rok temu 79%).
Kapitalizacja spółek Skarbu Państwa na giełdzie w 2024 r. wzrosła o 51 mld zł (+16%) r/r. Obecnie to 380 mld zł, a tempo wzrostu było wyższe niż prywatnych. Wzrost w rok to np. +30% PGE, +45% Enea, +95% Tauron (planowane inwestycje w sektor energetyczny w 10 lat to 600 mld zł). Wyniki audytów w spółkach Skarbu Państwa: 100 zawiadomień do prokuratury i miliardowe odpisy, głównie w Orlenie (za przeskalowane inwestycje).
10 maja w Warszawie przeszedł „Marsz Przeciw Imigracji”, niesiono m.in. polskie flagi. Frekwencja była dość liczna, ale dominowały osoby starsze. Postulaty: przywrócenie kontroli z Niemcami, wypowiedzenie paktu migracyjnego, zatrzymanie budowy infrastruktury dla migrantów, odrzucenie multikulturalizmu. Odbyła się też kontrmanifestacja „antyrasistowska”, oskarżała pierwszy marsz o faszyzm i zapraszała migrantów, bo „Polska to nasz wspólny dom”.
Śledztwa ws. nieprawidłowości w oświadczeniach majątkowych szefa NIK, Mariana Banasia, nie umorzono po zmianie władz prokuratury, a pod koniec kwietnia 4 kolejne osoby usłyszały zarzuty w wątku jego syna i żony, dot. wyłudzenia kredytu. Chodzi o zafałszowanie dokumentów. Wg Banasia prokuratorzy wskazali już w audycie jego sprawy bezprawne działanie CBA i służb za rządów PiS, ale sprawę wciąż prowadzą ci sami ludzie, o co ma żal do nowej władzy.
Polsko-francuski zespół zajął 2. miejsce w największych na świecie ćwiczeniach NATO z cyberobrony – Locked Shields 2025. Udział wzięło ponad 4 tys. ekspertów z 41 państw, a polsko-francuskim zespołem dowodził polski oficer. Ćwiczenia trwały 2 dni i obejmowały m.in. zarządzanie incydentami, analizę złośliwego oprogramowania, reakcję na ataki i decyzje strategiczne pod presją. Rok temu Polacy zwyciężyli w ćwiczeniach wspólnie z Finami.
Badania DNA potwierdziły, że w katedrze w Płocku spoczywają przedstawiciele dynastii Piastów. Katedra Wniebowzięcia NMP w Płocku to 1 z 5 najstarszych w Polsce i największa piastowska nekropolia. Spoczywają tam m.in. Władysław I Herman, Bolesław III Krzywousty i inni książęta mazowieccy.
Polska złota moneta 100 dukatów z 1621 r. została sprzedana na aukcji w Norwegii za ok. 9 mln zł; prawdopodobnie nabywcą jest Polak; to 1 z najrzadszych i najcenniejszych monet świata, wybita za Zygmunta III Wazy. Jest 17 znanych egzemplarzy tej monety na świecie, waży 350 g (jak puszka coli), ma średnicę 70 mm i jest wykonana z ogromną precyzją przez szwajcarskiego artystę. Uznawana za najdroższą w Europie. Dwie sztuki znajdują się w Krakowie.
SE
Do szweckiego parlamentu trafił projekt zakazu zakupu usług seksualnych w Internecie, w tym poprzez OnlyFans i seks-kamery na żywo, w celu dalszej kryminalizacji prostytucji, co wywołało protest europ. organizacji walczącej o prawa „pracowników seksualnych”. Prawo nie zakazałoby subskrypcji nagrań stworzonych przez autorki samodzielnie, tylko zamawiania indywidualnie niestandardowych treści. Wg org. „kryminalizacja legalnej, dobrowolnej pracy cyfrowej niszczy źródła dochodu i niezależność pracowników seksualnych”.
TR
Kurdyjska grupa bojowa „PKK” (Partii Pracujących Kurdystanu) po ponad 40 latach oporu ogłosiła zakończenie walk i samorozwiązanie – przez jej działania zbrojne przeciw Turcji od 1984 r. zginęło 40 tys. osób.
Walki toczyła też w Iraku i Syrii. Również USA, UE, Wlk. Brytania, Australia, Kanada i Japonia uznawały kurdyjskich bojowników za terrorystów. Lider PKK z więzienia wezwał do rozwiązania grupy, uznając, że spełniła misję, doprowadzając do zmiany podejścia wobec kwestii kurdyjskiej i da się kontynuować sprawy w ramach polityki demokratycznej.
USA
Chiny i USA ogłosiły 90-dniowe zawieszenie wojny handlowej i obniżenie ceł na wzajemny import łącznie o 115 punktów %. Umowę zawarto w Genewie. Tymczasowe stawki wyniosą 30% na chińskie towary i 10% na amerykańskie do Chin. Pekin ma też znieść inne rodzaje odwetu i sankcji na firmy z USA oraz eksport surowców krytycznych.
Donald Trump podpisze rozporządzenie obniżające ceny leków na receptę do najniższego poziomu innych krajów wysoko rozwiniętych; potanieją o 30-80%. Dot. głównie leków refundowanych przez program Medicare. Podobne rozporządzenie w 1. kadencji Trumpa zablokował sąd. Amerykanie wydają 400 mld $ rocznie na leki, dzięki decyzji mogłoby to być 85 mld $ mniej.
USA przyznały status uchodźcy 50 białym Afrykanerom, którzy przybyli z RPA wobec prześladowań, co umożliwiła niedawna decyzja Trumpa; wg władz RPA oskarżenia są fałszywe. Sytuację zaogniła reforma rolna w RPA z 2024 (z jakoby sprawiedliwą redystrybucją ziemi) oraz oskarżenia Elona Muska, że jest rasistowska.
12.05
Polska
Ruszył nabór do 2. edycji programu „Wakacje z wojskiem” – 27-dniowych szkoleń z wynagrodzeniem prawie 6 tys. zł, głównie dla maturzystów czy studentów szukających zajęcia na sezon. Będą 3 terminy: od 9 czerwca, 14 lipca i 18 sierpnia. Szkolenia są w ponad 70 lokalizacjach w całej Polsce, kończą się przysięgą wojskową. Można wybrać różne kierunki (np. marynarz, czołgista, rakietowiec), zakres obejmuje strzelanie, walkę wręcz, przetrwanie, taktykę, obsługę pojazdów.
Przez Warszawę przeszedł Marsz Medyków przeciw Przemocy, zorg. po zabójstwie lekarza Tomasza Soleckiego w Krakowie i innych atakach na medykach. Lekarze, pielęgniarki, ratownicy szli w czarnych strojach pod Min. Zdrowia. Postulaty: poprawa systemu ochrony zdrowia, który wg medyków prowadzi do frustracji pacjentów + renta dla dziecka zamordowanego lekarza, kontrola dostępu do placówek medycznych jak w sądach, status funkcjonariusza dla medyków, ściganie gróźb karalnych z urzędu, wyższe kary, szybsza pomoc psychiatryczna dla agresywnych pacjentów. Rząd deklaruje do końca maja zwiększyć kary za ataki na medyków, a przyznać szczególną ochronę na ratowników i strażaków.
41.-l. Polka zamordowana przez Afgańczyka w niemieckim Krefeld. W sklepie odzieżowym „New Yorker” w 25-l. pracownik, Akbar S., zabił nożem kierowniczkę, p. Magdę, gdy ta liczyła utarg. Sprawca uciekł z pieniędzmi z kasy, ale został szybko złapany. Kobieta zginęła na miejscu. Sprawcy odmówiono azylu, ale przez sytuację w Afganistanie nie został deportowany. 2 mies. temu dostał pozwolenie na pracę. Grozi mu dożywocie.
Do Polski dotarła 2. dostawa nowych czołgów M1A2 Abrams z USA – teraz 19 z 250 zamówionych w 2022 r. za ok. 4,75 mld $. Dostawy potrwają do 2026 r., Polska ma już 47 szt. W pakiecie jest jeszcze 26 wozów zabezp. technicznego i 17 mostów. Polska w 2024 otrzymała też pełne dostawy 116 używanych Abramsów M1A1, które mają być ulepszone do wersji M1A2. Polska będzie mieć 366 Abramsów (ok. 6 batalionów). Jest 1. krajem europejskim i 1. krajem w NATO poza USA, który kupił Abramsy.
Węgry do końca sierpnia zakazały importu zwierząt gospodarczych, mięsa wołowego i wieprzowego oraz paszy z Polski, a także Chorwacji, Czech, Słowenii i Rumunii w ramach odwetu za zakaz nałożony przez te kraje na Węgry z powodu epidemii pryszczycy.
Rząd zapowiedział podpisanie wkrótce z Wlk. Brytanią podobnego traktatu jak z Francją, który obejmuje gwarancje bezp., współpracę w przemyśle obronnym, gospodarce, rolnictwie i nauce. Donald Tusk podkreślił, że traktaty z Francją i Wlk. Brytanią oraz bliższa współpraca z Niemcami czynią Polskę „o wiele bezpieczniejszym krajem”, a Polska jest dla USA „najcenniejszym sojusznikiem w regionie”.
Polska firma MISTA dostarczy w 2025 r. ponad 100 opancerzonych transporterów „Oncilla” na Ukrainę, która otrzymała już ponad 200 szt. tego modelu. To ulepszona wersja ukraińskiego Dozor-B. Pojazd potrafił przetrwać wybuchy min i ostrzał bez strat w załodze. We współpracy z ukraińskim partnerem Beryl rozwijane jest dodatkowe wyposażenie, np. siatki antydronowe. Oncilli nie przyjęło polskie wojsko ani SG.
Siatkarze klubu Bogdanka LUK Lublin niespodziewanie wygrali mistrzostwo Polski, pokonując 3:1 CMC Wartę Zawiercie. Lublin jest sensacją i największą niespodzianką fazy play-off. Do zespołu przed sezonem dołączył Wilfredo Leon, który wcześniej czekał 6 lat na mistrzostwo Włoch.
USA
99% z 16 tys. wpisanych do bazy danych o gangach w Nowym Jorku jako potencjalni przestępcy to czarnoskórzy i Latynosi; demokraci w Radzie Miasta domagają się likwidacji bazy, uznając ją za dyskryminującą. Sprzeciwia się temu czarnoskóry burmistrz, były kapitan policji Eric Adams. Rzecznik praw obywatelskich uważa, że baza prowadzi do nadmiernej inwigilacji mniejszości.
UE
Niemcy i Francja nalegają, że przed rozmowami pokojowymi musi dojść do zawieszenia broni, bo w czasie negocjacji nie mogą ginąć cywile. Zełenski skomentował, że „to dobry znak, że Rosja zaczęła w końcu myśleć o zakończeniu wojny” i także oczekuje, aż Moskwa najpierw potwierdzi zawieszenie broni na 30 dni (zgodnie z propozycją Ukrainy i Koalicji Chętnych).
Premier Tusk, prezydent Macron, kanclerz Merz, premier Wlk. Brytanii Starmer spotkali się z Zełenskim w Kijowie i wspólnie wezwali Rosję do bezwarunkowego zawieszenia broni od poniedziałku na 30 dni, by zacząć rozmowy pokojowe; inicjatywę poparł Trump i zagroził sankcjami za złamanie rozejmu.
Inicjatywę poparło ok. 30 państw „Koalicji chętnych”. Macron dodał, że naruszenie rozejmu oznaczać będzie „zmasowane i skoordynowane sankcje”. Zełenski oraz Tusk podkreślili, że jest to prawdziwy test intencji Rosji.
UE przekaże Ukrainie prawie 2 mld € z zamrożonych rosyjskich aktywów na zakup broni, amunicji i wzmocnienie obrony powietrznej – ogłosił premier Ukrainy Denys Szmyhal. Ukraina dokona zakupów poprzez Europ. Instrument na rzecz Pokoju. Połowa sumy trafi na broń produkcji ukraińskiej.
RUS
Wiceszef Rady Bezp. Rosji Dmitrij Miedwiediew obelżywie o propozycji zawieszenia broni od europ. przywódców: „myślicie, że to sprytne? Wsadźcie sobie te pokojowe plany w swoje pangenderowe tyłki!”; chociaż rzecznik Kremla Pieskow oświadczył, że propozycję trzeba „przemyśleć, bo jest nową kwestią”. Miedwiediew stwierdził też, że Rosja otrzymała de facto ultimatum, by „dać oddech banderowskim hordom”. W innej wypowiedzi nazwał Ukraińców „banderowskimi szumowinami”. Stwierdził, że Zełenski to „tyfusowa wesz z kokainą w nosie”. Z kolei Pieskow w oświadczeniu zapewniał, że Rosja nie boi się sankcji, bo przywykła do ich omijania i nie da się jej odizolować, bo „jest bardzo dużą częścią świata i rozwija relacje z dużą liczbą krajów”.
IN
Indie i Pakistan po negocjacjach w Waszyngtonie ogłosiły pełne zawieszenie broni, które potrwało kilka godzin – obie strony oskarżyły się o łamanie rozejmu, a w spornym, indyjskim Kaszmirze doszło do serii silnych eksplozji. Wg Indii, Pakistan przeprowadził naloty w kilku przygranicznych regionach. Jeszcze przed rozejmem Pakistan oskarżył Indie o ostrzał rakietowy jego baz lotniczych, w tym k. Islamabadu i odpowiedział ostrzałem miasta Dżammu.
PAT
