Trudno jest znaleźć osobę, która zachowałaby obojętność w kwestii broni palnej. Praktycznie codziennie toczą się debaty, analizy, dyskusje nad tym, jak dalece powinno się ingerować i ograniczać możliwość jej posiadania, a jednocześnie nie naruszać w sposób nadmierny przyrodzonego każdemu człowiekowi prawa do skutecznej obrony.
Przez media lokalne, krajowe czy światowe niezwykle często odbija się szerokim echem każda informacja o kolejnej strzelaninie, ofiarach zbrodni z użyciem broni palnej, napadach lub walkach grup przestępczych rozstrzygających pomiędzy sobą spory o strefy wpływów bądź odpowiadających ogniem na próby ich zatrzymania przez stróżów prawa.
Bardzo skrupulatnie policyjne statystyki odnotowują każdą kolejną ofiarę zamordowaną z użyciem broni palnej, co skrzętnie wykorzystują przeciwnicy jej posiadania, argumentując, że tylko wyrugowanie z przestrzeni publicznej tego typu narzędzia „zbrodni” umożliwi uniknięcie kolejnych krwawych zdarzeń.
Tymczasem ofiary zabójstw dokonanych z użyciem innych przedmiotów, takich jak ostre czy tępe narzędzia nie wywołują już tak dużego rezonansu i zainteresowania, pomimo że to one najczęściej wykorzystywane są do odbierania życia napadniętym osobom. Trudno jest też jednocześnie w tych samych mediach, czy w policyjnych statystykach odnaleźć informacje, ilu osobom udało się uratować swoje mienie, zdrowie lub życie, gdy napadnięta ofiara była w stanie skutecznie przy użyciu posiadanej broni palnej uchronić się przed negatywnymi skutkami agresji, jaka ją spotkała.
Nie tylko jednak kryminalne statystyki warte są przyjrzenia się pod kątem kwestii dostępu do broni palnej, aby odpowiedzieć sobie na pytanie, czy należałoby ją z przestrzeni publicznej wyeliminować, ograniczyć czy też może upowszechnić. Jeżeli uświadomimy sobie, jak wielką rolę w życiu człowieka w przeszłości pełniła, współkształtując stosunki, więzi i zależności społeczne, to wówczas nieodzowna pozostanie próba odpowiedzi na pytanie, czy jej redukcja lub rozpowszechnienie, wpłynąć może na funkcjonowanie tych społeczeństw.
W znanym eksperymencie psychologiczno-społecznym nazywanym „efektem broni”(1) wskazano jej wpływ na zachowanie człowieka, stopień wzrostu jego agresji i podejmowania ryzykownych zachowań. Jeżeli przyjąć te twierdzenia za prawdziwe, pomimo istniejącego w tej kwestii pewnego dwugłosu wśród naukowców, należałoby uznać na drodze symetrii, że brak broni palnej również musi nieść za sobą określone oddziaływanie na rozbrojone społeczeństwo, które ogarnięte duchem hedonistycznego pacyfizmu, nie jest w stanie odnaleźć w sobie siły, aby stać się współodpowiedzialne za budowę powszechnego systemu obronnego opartego na wewnętrznej sile i woli ogółu. Im większy, zatem opór przed bronią palną, tym mniejsze prawdopodobieństwo gotowości obrony kraju.
Z powyższej hipotezy wynika druga, która uznaje, że jeżeli osoby niechętne liberalizacji prawa do posiadania broni nie są skore do udziału w systemie obronnym kraju, to żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej, którzy w sposób ochotniczy w nim uczestniczą są zwolennikami liberalizacji prawa do posiadania broni palnej przez obywateli.
Trzecią hipotezę, którą należałoby postawić, to bez wątpienia ta, dająca praworządnemu obywatelowi poczucie wyrównania szansy w konfrontacji z groźnym przestępcą, przywracająca w ten sposób niezbywalne prawo każdego z nas do skutecznej ochrony zagrożonego życia.
Aby w sposób adekwatny dla istoty problemu odpowiedzieć na powyższe kwestie, wśród losowo wybranych przedstawicieli dwóch oddzielnych grup, przeprowadzona została ankieta składająca się z dziewiętnastu pytań. Do jednej grupy badawczej należeli żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej, natomiast w skład drugiej wchodziły osoby, które nie należały do tej formacji zbrojnej.
Niniejsza praca składa się z czterech rozdziałów, gdzie w pierwszym ukazano rys historyczny rozwoju broni, która towarzyszyła człowiekowi od czasów najdawniejszych po współczesne. Wskazano również jej wpływ na zmiany cywilizacyjne, społeczne i polityczne na przestrzeni wieków oraz historię dostępu do broni palnej w Polsce, Wielkiej Brytanii, USA i Szwajcarii.
W drugim rozdziale przedstawiono zagadnienia prawne dotyczące dostępu do broni palnej w wybranych państwach Unii Europejskiej oraz USA, wskazując na stopień nasycenia bronią palną poszczególnych społeczeństw, a także przedstawiając poziom przestępczości dokonywanej przy jej użyciu w poszczególnych krajach.
W rozdziale trzecim omówione zostały kwestie metodologiczne, gdzie zarysowany został cel pracy, problem badawczy, hipotezy, organizacja i przebieg pracy badawczej oraz treść samej ankiety.
W kolejnym, czwartym rozdziale przedstawiono wyniki przeprowadzonej ankiety, a także ich dokładną analizę umożliwiającą odpowiedź na postawione w niniejszej pracy hipotezy. Podział na poszczególne podgrupy z uwzględnieniem nie tylko udziału w formacji zbrojnej, jaką jest WOT, ale również i płeć ankieterów pozwolił wskazać istotne różnice w ich opiniach oraz reprezentowanych postawach.
W zakończeniu dokonano podsumowania zgromadzonych informacji, konfrontując je z wynikami przeprowadzonej ankiety i potwierdzając tym samym ostatecznie prawdziwość stawianych hipotez. Jednocześnie zapoznając się przy pisaniu pracy ze 120 pozycjami naukowymi oraz aktami prawnymi, w formie papierowej, jak i internetowej, przeprowadzając kwerendę polskich, niemieckich, austriackich i amerykańskich statystyk policyjnych, wskazano ponad wszelką wątpliwość na ważną rolę broni palnej w kształtowaniu zachowań społecznych oraz zróżnicowanych zjawisk kryminalnych.
Robert Różycki
Przypisy.
1 L. Berkowitz, A. LePage, Weapons as aggression-eliciting stimuli, Journal of Personality and Social Psychology 1967, nr 7, s. 202-207
