Epoka żelaza
Podobnie jak epoka brązu, tak i epoka żelaza wkraczała na arenę dziejów powoli i etapami. Dlatego też stojący na straży cywilizacji greckiej hoplita, chroniony był hełmem i pancerzem wykonanym jeszcze z brązu, natomiast grot włóczni oraz długi na około 60 cm miecz był już najczęściej sporządzony z żelaza. Dzięki formacji falangi, miecze w ich rękach zbierały śmiertelne żniwo w szeregach wroga. Ciężkozbrojnych hoplitów z czasem zastąpili wojownicy lżej opancerzeni, ale za to uzbrojeni w długie, ponad pięciometrowe włócznie18. Pozwoliły one podbić Aleksandrowi Macedońskiemu większość Bliskiego Wschodu, aż po Półwysep Indyjski, natomiast na południowym zachodzie opanować także Egipt.
Również greckiej myśli wojennej zawdzięczamy to, że na polach bitew oprócz łuków, mieczy czy włóczni zaczynał pojawiać się także ciężki sprzęt bojowy znany pod wspólną nazwą katapeltes — w dosłownym tłumaczeniu „przebijacz tarcz”. Była wśród nich oksybeles – machina strzelająca bełtami, mogąca na dystansie 400 metrów przebić każdą tarczę. Był i lithobolos – wystrzeliwujący za pomocą napiętej cięciwy kilkudziesięciokilogramowe kamienie, które z odległości 200 metrów burzyły mury obronne twierdz i miast(19).
Pojętnymi uczniami greckiej sztuki walki okazali się Rzymianie, którzy już w III wieku przed naszą erą skutecznie przeciwstawili się królowi greckiemu Pyrrusowi, udowadniając, że potrafią oni być równie skuteczni na polu walki jak ci, na których się wzorowali.
Podstawowym wyposażeniem rzymskiego legionisty był krótki miecz gladius, oszczep pilum oraz tarcza scutum. Na polu walki Rzymian wspierały machiny takie jak balista (wzorowana na greckiej lithobolos), czy skorpion (przypominający greckie oksybeles), które wystrzeliwały bełty na 600 metrów, siejąc spustoszenie i przerażenie w szeregach wroga(20).
Przez setki lat tak uzbrojone legiony rzymskie zapewniały panowanie Imperium Romanum nad dużą częścią Europy. Z czasem jednak ich potęga osłabła, a napór głównie plemion germańskich przyczynił się bezpośrednio do upadku Rzymu.
